Westeraam: Samen richting geven aan groei
De GroeiRadar, van VMBO-school Westeraam in Elst, laat in één oogopslag zien hoe een leerling zich ontwikkelt. Alle aanwezige data zoals cijfers, beoordelingen, referentieniveaus en informatie over executieve vaardigheden worden automatisch verzameld en weergegeven in een overzicht met kleuren. De kleuren geven twee jaar lang per periode weer of een leerling over voldoende kennis en vaardigheden beschikt om het huidige niveau te vervolgen of bijvoorbeeld op een hoger of lager niveau te vervolgen.
Klik op de afbeelding voor een vergroting
Om niveaukeuze uit te kunnen stellen en bij te dragen aan het vergroten van de zelfredzaamheid van leerlingen biedt VMBO-school Het Westeraam in Elst een tweejarige brede brugklas, vmbo breed. Hiermee worden leerlingen geholpen met hun zelfvertrouwen, zelfkennis, eigenwaarde én doet de school recht aan kansengelijkheid. Leerlingen krijgen de tijd, de ruimte en de kansen om zichzelf verder kunnen ontwikkelen. Na deze twee jaar wordt samen bepaald wat het meeste passende niveau voor de leerling is om te gaan volgen in de bovenbouw.
Directeur Marieke Peppelman: “We hebben veel nagedacht over hoe we het leren zichtbaar maken en welk proces ter ondersteuning nodig is zodat de leerling zich gezien, uitgedaagd en ondersteund voelt in het nemen van regie op de eigen ontwikkeling. Speciaal voor onze leerlingen hebben we een module voor een digitaal portfolio laten bouwen, de SEN-app. Een app voor het voortgezet onderwijs van softwareontwikkelaar Inversable. Om richting en sturing te kunnen geven. Om voortgang vast te leggen. Een van de onderdelen van de SEN-app is onze zelfbedachte en ontwikkelde GroeiRadar: een data gestuurde tool die voor elke leerling groei inzichtelijk maakt in één begrijpelijk overzicht voor leerlingen, docenten, coaches én ouders.”
Frank Crooijmans, Adviseur Kwaliteit en Onderwijsontwikkeling, en onderwijskundige Marenka van Toor ontwikkelden en implementeerden de GroeiRadar. Ze deden dit in nauwe samenwerking met Inversable, dat ook het digitale portfolio bouwde.
Frank: “We wilden onze docenten een hulpmiddel geven dat helpt bij het bepalen waar ontwikkelingsvraagstukken liggen van hun leerlingen. Zo kunnen zij gedurende de twee jaar dat de leerlingen in de onderbouw zitten hen goed begeleiden en uitdagen. Aan het einde van de onderbouw helpt de tool om een goed advies te geven over het passende niveau waarop de leerling kansrijk kan vervolgen in de bovenbouw. Met als doel: succesvol een diploma behalen.
Marenka: “De GroeiRadar laat in één oogopslag zien hoe een leerling zich ontwikkelt. Alle aanwezige data zoals cijfers, beoordelingen, referentieniveaus en informatie over executieve vaardigheden worden automatisch verzameld en weergegeven in een overzicht met kleuren. De kleuren geven twee jaar lang per periode weer of een leerling over voldoende kennis en vaardigheden beschikt om het huidige niveau te vervolgen of bijvoorbeeld op een hoger of lager niveau te vervolgen. Deze zelfde kleuren geven ook de referentieniveaus aan voor Nederlands, rekenen-wiskunde en Engels. Met betrekking tot de executieve vaardigheden geven ze aan: het gaat goed met mij, let op mij of let extra op mij. Vanuit het totaaloverzicht kun je doorklikken naar details per vak/onderdeel, niveau en periode. Heel handig, want leerlingen op het Westeraam kunnen per periode en per vak toetsen op een ander niveau maken.”
I.v.m. de privacy is dit een gefingeerde leerling
Frank en Marenka schreven ook een handleiding én gespreksleidraad voor coaches en docenten. De GroeiRadar is naast een tool dus ook een startpunt voor verdiepende gesprekken over ontwikkeling, interventies en keuzes.
Frank: “We hebben de GroeiRadar dit schooljaar gelanceerd en in gebruik genomen. We kijken ernaar uit te zien hoe collega’s en leerlingen aan de hand van de GroeiRadar samen reflecteren en handelen. We zijn benieuwd naar wat deze tool gaat bereiken rondom het stimuleren van intrinsieke motivatie bij leerlingen en regie op eigen leerproces.”
Late(re) selectie en kansengelijkheid, Anna M.T. Bosman
Op de leestafel: Longread van dr. Anna Bosman, geschreven voor het Onderwijscongres van GL-PvdA op 24 mei 2025.
Is latere selectie dé of in ieder geval een belangrijke oplossing voor de kansenongelijkheid in het Nederlands onderwijs? Professor Anna M.T. Bosman concludeert in deze longread: 'Zolang de kwaliteit van ons basis- en voortgezet onderwijs niet op orde is, zullen leerlingen uit achterstandsmilieus nooit een eerlijke kans krijgen, of je nou vroeg of laat selecteert. Overigens profiteren leerlingen uit hogere milieus net zo goed van kwalitatief goed onderwijs. Dus ga niet dweilen (later selecteren) met de kraan open, maar draai eerst die kraan dicht en ver beter de kwaliteit van het basis- en voortgezet onderwijs. Dan hoeven we ook niet meer te dweilen.'
Deze longread is geschreven voor het Onderwijscongres dat de Onderwijswerkgroep van GL-PvdA op 24 mei 2025 organiseerde in Zeist. Het doel van haar betoog is om te laten zien dat er aan het probleem van kansenongelijkheid een veel belangrijker probleem ten grondslag ligt dan het selectiemoment.
‘Kansengelijkheid’ thema bij TOPS: introductie
Het online Tijdschrift voor onderwijspraktijkstudies (TOPS) deelt artikelen rond diverse thema’s. Een ervan is kansengelijkheid. Je leest er bijvoorbeeld deze introductie door Floris Burgers en Eddie Denessen: ‘Koersen op een complex ideaal: de kansketen als middel voor evenwichtiger schoolbeleid voor gelijke onderwijskansen.’
Het online Tijdschrift voor onderwijspraktijkstudies TOPS deelt artikelen rond diverse thema’s. Een ervan is kansengelijkheid. Je leest er bijvoorbeeld deze introductie door Floris Burgers en Eddie Denessen:
Koersen op een complex ideaal: de kansketen als middel voor evenwichtiger schoolbeleid voor gelijke onderwijskansen.
Samenvatting
Kansengelijkheid wordt verschillend gedefinieerd en is daardoor een complex ideaal voor scholen om beleidsmatig op te koersen. Werken aan een ideaal dat verschillend wordt gedefinieerd brengt uitdagingen met zich mee die de effectiviteit van maatregelen gericht op gelijke onderwijskansen kunnen ondermijnen. Dit paper heeft als doel scholen te ondersteuning bij het ontwikkelen van kansenbeleid in die complexe context. Om verschillende perspectieven op kansengelijkheid hanteerbaar te maken voor de onderwijspraktijk beginnen we met het maken van een onderscheid tussen twee kansengelijkheidsperspectieven: gelijke loopbaankansen en gelijke ontwikkelkansen. Vervolgens bespreken we hoe het naast elkaar bestaan van deze twee perspectieven op scholen kan leiden tot ambigue redeneerlijden in het gelijke-kansenbeleid en tot spanningen en weerstanden bij de implementatie van beleid. We eindigen het paper met het introduceren van de kansenketen als middel voor scholen om deze beleidsproblemen te voorkomen en te werken aan evenwichtiger en effectiever kansenbeleid.
Burgers, F., & Denessen, E. (2024). Koersen op een complex ideaal: de kansketen als middel voor evenwichtiger schoolbeleid voor gelijke onderwijskansen. Tijdschrift OnderwijsPraktijk Studies. https://doi.org/10.54657/TOPS.19606
Alle artikelen zijn te vinden via https://tijdschrifttops.nl/catalog/category/kansenongelijkheidinhetonderwijs.
Ongelijkheid tussen leerlingen neemt toe tijdens basisschooltijd
Artikel uit ESB. De kwaliteit van het basisonderwijs staat onder druk, wat blijkt uit dalende leerprestaties en ongelijkheid tussen groepen leerlingen. Maar waar ontstaat de vaardigheidskloof tussen leerlingen met verschillende ouderlijke opleidingsniveaus?
In ESB (te verschijnen) staat het artikel ‘Ongelijkheid tussen leerlingen neemt toe tijdens basisschooltijd’, geschreven door Elke Claes, Inge de Wolf, Bart Golsteyn en Suzanne de Leeuw.
De kwaliteit van het basisonderwijs staat onder druk, wat blijkt uit dalende leerprestaties en ongelijkheid tussen groepen leerlingen. Maar waar ontstaat de vaardigheidskloof tussen leerlingen met verschillende ouderlijke opleidingsniveaus?
IN HET KORT
● Leerprestaties in lezen, spelling en rekenen verschillen sterk, afhankelijk van het opleidingsniveau van de ouders.
● De leerprestatiekloof in groep 8 is voor minstens de helft al in groep 4 aanwezig.
● Interventies om de ongelijke leerprestaties te verminderen kunnen zowel vóór als tijdens de basisschooltijd plaatsvinden.